بررسی اثر متقابل شوری آب آبیاری، نوع و سطوح نیتروژن بر شاخصهای عملکرد و کیفیت گوجه فرنگی

امروزه مسائلی نظیر شور شدن آبهای آبیاری، آلودگی ناشی از استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی، اثرات منفی این کودها بر محیط زیست و لزوم تغییر استراتژی استفاده از این نهاده ها و از سوی دیگر رشد فزاینده جمعیت جوامع انسانی و لزوم تامین غذا این جمعیت انبوه، مساله امنیت غذایی را بیش از پیش پررنگتر نموده است. جهت بررسی اثرات متقابل آبهای شور و کودهای نیتروژنه بر گیاه گوجه فرنگی که کاربردهای زیادی در رژیم غذایی انسان دارد، طرح پژوهشی درتابستان 1388 در دانشگاه زنجان اجرا گردید. در این طرح سطوح مختلف شوری آب آبیاری در مقابل سطوح مختلف نیتروژن تامین شده از منابع مختلف کودهای نیتروژنه مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که هرچند شوری باعث کاهش عملکرد در واحد سطح می شود ولی تا حدودی نیز منجر به افزایش فاکتورهای کیفی میوه می شود. آزمایش ها نشان داد که با استفاده از کودهای کندرها می توان تا حدودی از اثرات منفی ناشی از شوری را کاست. کودهای کندرها به ایجاد وضعیت بهتر تغذیه ای در گیاه کمک می کنند که این وضعیت نیز مرهون الگوی مشخص آزادسازی نیتروژن در این دسته از کودهاست. در بین دو کودکندرهای مورد استفاده (اوره با پوشش گوگرد و اوره فرمالدهید) اوره باپوشش گوگرد به وضوح برتری خود را در اکثر موارد نشان داد. در این پژوهش حتی در بالاترین سطح شوری(ec=6 ds/m) پوسیدگی گلگاه در میوه مشاهده نشد. در صورتی که در اکثر مطالعات موجود، در این شوری مشکلات ناشی از اختلال ایجاد شده در جذب و انتقال کلسیم این عارضه را برای گیاه به همراه داشته است.این مطلب نمایانگر توانایی مقابله خوب واریته مورد استفاده ( واریته اینفینیتی) باشرایط شور دارد. افت عملکرد این واریته حتی در بالاترین سطح شوری نیز کمتر از آنچه مدلهای متداول پیش بینی می کنند، است. بر اساس نتایج بدست آمده مقدار نیتروژن مورد توصیه جهت نیل به حداکثر عملکرد بر اساس منبع تامین کننده نیتروژن کودی متفاوت است و به طور کلی می توان گفت اوره با پوشش گوگرد بیشترین مقدار عملکرد در برابر واحد نیتروژن مصرفی را دست می دهد. در اکثر موارد اثرات متقابل شوری و نیتروژن معنی دار نشدند. علت این عدم معنی داری می تواند به تاثیر خلاف جهت این دو فاکتور بازگردد. در نهایت می توان گفت که به عنوان منبع تامین نیتروژن گیاه کودهای کندرها بخصوص اوره با پوشش گوگرد توصیه می شودکه برا ی رسیدن به حداکثر تولید و کیفیت 137 کیلوگرم نیتروژن در هکتار معادل (380 کیلوگرم از این کود) توصیه می شود. بهترین سطوح شوری نیز در شوری های معادل 0.5 و 2 ds/m تشخیص داده شد. در صورت شور بودن آب آبیاری استفاده از کودی نظیر اوره توصیه نمی شود. زیرا از سویی هیچ کمکی به گیاه برای کاهش اثرات شوری بوسیله بهبود شرایط تغذیه ای نمی کند از سوی دیگر نیز باوجود اعمال آبشویی های سنگین در چنین شرایط کاشتی به راحتی از خاک شسته شده، خارج می شود و خاک از نظر تامین نیتروژن تهی می شود.